Een interview met alumnus Wouter Dijkstra
Alumnionderzoek Universiteit van Amsterdam
Interview en tekst: Jorrit Blonk
Beeld: Christine Yan
Wouter Dijkstra rondde in 2007 zijn Bachelor Antropologie af aan de Universiteit van Amsterdam. Wouter gebruikte zijn afstudeeronderzoek voor het oprichten van de organisatie TRAC FM, waar hij tot op heden directeur van is. Nu brengt hij een deel van zijn tijd door in Oeganda, en het andere deel in Nederland. Jorrit Blonk sprak Wouter over zijn studietijd en zijn carrière na het afstuderen.
Je hebt de Bachelor Antropologie afgerond in 2007. Kun je iets vertellen over je studietijd hier aan de UvA?
Ik ben begonnen zoals waarschijnlijk veel antropologen beginnen. Omdat ik in mijn jeugd een tijd in Zimbabwe heb gewoond en ik na mijn middelbare school heb gereisd in Zuid-Amerika was ik bovengemiddeld geïnteresseerd in niet-Westerse culturen. Toen ik een informatiefoldertje zag over antropologie dacht ik ‘dat lijkt me wel wat!’ zonder ook maar te denken aan wat ik er later mee zou kunnen doen. Tijdens mijn studie begon ik me steeds meer af te vragen ‘wat ga ik er uiteindelijk mee doen?’ Onder meer om die reden koos ik ervoor om een Master te doen in Nieuwe Media (red: kritische kijk op de rol van nieuwe media in onze maatschappij). Deze Master paste mooi boven op mijn Bachelor Antropologie. Mijn antropologische achtergrond heb ik toegepast in de scriptie die ik uiteindelijk voor mijn Master schreef.
Voor die Master heb je onderzoek gedaan in Oeganda. Waar ging dat precies over?
Ik was geïnteresseerd in de invloed van nieuwe media op cultuur in Oeganda. Ik kwam er tijdens mijn onderzoek achter dat de komst van de mobiele telefoon heel veel verandering teweeg had gebracht. Mensen konden met hun mobiele telefoon inbellen bij de radio, meedoen met radio programma’s en op deze manier hun zegje doen. Ik merkte dat mensen zich empowered voelden omdat ze de kans kregen om mee te doen aan het publieke debat. Radioprogramma’s werden steeds meer ‘interactieve talkshows’, maar er zat toen nog weinig structuur in hoe dit werd toegepast.
Na je opleiding richtte je zelf een organisatie op in Oeganda. Hoe is dat gegaan?
Dit proces voltrok zich eigenlijk al gelijktijdig aan het onderzoek en het schrijven van mijn scriptie. Voor mijn scriptie dacht ik na over hoe die radioprogramma’s zo gestructureerd konden worden zodat iedereen die eraan mee wil doen ook mee kan doen. Ik zocht naar manieren om nieuwe technologieën toe te passen zodat de interactie iets vloeiender kon verlopen. Tijdens het schrijven ben ik bezig geweest met het ontwikkelen van een softwareprogramma dat hiervoor gebruikt kon worden binnen deze radioprogramma’s.
Ik herken heel erg de fase van het dromen tijdens het studeren. Maar de stap maken naar het verwezenlijken van die plannen kan lastig zijn. Hoe heb jij dit aangepakt?
In Oeganda ontmoette ik een diplomaat die werkte bij de Nederlandse ambassade. Hij heeft mij geholpen bij het vertalen van mijn scriptie naar een projectvoorstel om subsidie te kunnen krijgen. Dit was wel een stap die ik heel erg nodig had. Mede door zijn hulp kon ik een half jaar na mijn afstuderen verhuizen naar Oeganda om mijn organisatie Trac FM op te zetten.
Deze persoon heeft je op weg geholpen, maar vervolgens ben je zelf aan de slag gegaan. Waar haalde je de skills vandaan om dit te doen?
Ik denk dat ik er nog steeds tegenaanloop dat ik die skills nooit heb geleerd tijdens mijn studie. Er komt veel kijken bij het maken van het programma, projectmanagement en het contact houden met stichtingen en NGO’s. Al dat soort dingen heb ik gaandeweg uit moeten zoeken, maar daardoor heeft alles wel langer geduurd. Het is eigenlijk een uit de hand gelopen masterscriptie welke ik tot een bedrijf heb omgetoverd. Het werkt, maar als ik tijdens mijn studie meer skills had meegekregen had het veel sneller kunnen groeien.
Wat doe je precies met Trac FM?
We maken radioprogramma’s. We werken of samen met donoren of met bestaande organisaties. Als we zelf een fonds krijgen doen we vaak projecten waarbij we ergens campagne voor doen, zoals vorig jaar over de verkiezingen of eerder over landrechten en erfrecht. Dit jaar wil ik meer sociale thema’s behandelen, zoals huiselijk geweld en familiecultuur: wat gebeurt er in een huishouden? Vervolgens gaan we met een lokale partner kijken wat voor vragen we willen stellen op radiostations. Deze poll questions presenteren we dan op negen verschillende radiostations in Oeganda. Mensen kunnen deze multiplechoicevragen beantwoorden via SMS naar een gratis nummer. De radiopresentator ziet vervolgens meteen de graphics op zijn scherm. Die data worden dan weer gebruikt door de presentator om een discussie te voeren met gasten in de studio. Inmiddels zijn we uitgebreid naar een handjevol andere landen: Kenia, Somalië, Tanzania en Nepal.
Wat is je voornaamste doel met het stellen van deze vragen?
We proberen vragen te maken die interessant zijn om bijvoorbeeld met je buren te bespreken. Het achterliggende idee is om mensen handvatten te geven bij het bespreken van maatschappelijke thema’s. Een maatschappij wordt sterker als mensen betrokken worden bij het publieke debat.
Op welke manier gebruik je inzichten uit de antropologie in je werk?
Donoren willen vaak weten wat de impact is van een project. Bij de dingen die wij doen, het bespreken van thema’s als landrecht en erfrecht bijvoorbeeld, is het lastig om de impact van onze radiocampagne te concretiseren. Het gaat over langzame veranderingen in het gedrag van mensen. Om dat te kunnen meten gebruiken we participant observation! We zijn naar een dorpje gegaan en hebben vijf mensen gevolgd om te kijken naar de invloed van radioprogramma’s op deze mensen. We hebben een profiel van ze gemaakt, gaven ze een journal om zelf bij te houden tijdens het luisteren naar radio en organiseerden listening groups. Heel antropologisch dus!
Hoe zie jij de brug tussen de opleiding antropologie en de arbeidsmarkt?
Op het moment is het echt een trend binnen NGO’s om naar nieuwe manieren te zoeken om je ‘impact’ te meten. Dit wordt gedaan door M&E of MEL: Monitoring, Evaluation, and Learning. Bij veel ontwikkelingsorganisaties zijn ze opzoek naar mensen die MEL kunnen doen. Eigenlijk zouden antropologen dat moeten doen!
Maar ik heb niet het idee dat deze vraag doorsijpelt naar de universiteiten. Als je antropologen opleidt om dit werk te doen kun je je dit werkgebied toe-eigenen. Als antropologie geen brug slaat naar arbeidsmarkt dan verliest het zijn waarde buiten de academie. Je ziet dat andere disciplines dat wel doen en die gaan dan vakgebieden innemen die eigenlijk geschikt zijn voor antropologen.
Kijk hier een korte docu van Wouter’s organisatie TRAC FM, over hun recente werk in Oeganda.
Blijf up to date met de ontwikkelingen van TRAC FM via hun website.